یادداشتی از طاها عبدالهی

چهار سوی مدیریت بحران آتش سوزی در تالش

قروقبانان منابع طبیعی و مردم داوطلب برای خاموش سازی آتش سوزی از روش‌ها و ابزارهای ابتدایی برای این کار استفاده می‌کردند. خبری از دمنده نبود و همین کار را دشوار می‌کرد. بیل، داس چوب بری و شاخه های درختان تنها وسایلی بود که آنها در دست داشتند. تنها یک دستگاه کوله آب در اختیار قروقبانان دیده می‌شد.

کمبودها فقط به تجهیزات خلاصه نمی‌شد و نیروهای قروقبان بدون پشتیبانی در جنگل مشغول نبرد با آتش بوده‌اند. نیروهایی که حتی یک قمقمه آب یا یک بطری آب معدنی در دست نداشتند و گرسنه و تشنه با صورت‌های گداخته از گرمای آتش مشغول به کار بودند

تالشان نیوز : بار دیگر باد گرم معروف به گرمیج یا گرمش از ابتدای هفته در گیلان وزیده و با اعلام وضعیت نارنجی هواشناسی به بحرانی دیگر مبدل شده است. افزون بر زیان به ساختمان‌ها و سقوط اجسام، آتش سوزی ها در جنگل‌ها و مراتع گیلان را نیز باید به این فهرست وارد کنیم.

باد گرم دمای هوا را افزایش می‌دهد و از نمناکی هوا در فصل خشکی درختان می‌کاهد که برای پهنه های جنگلی را خطرآفرین است. جریان باد می‌تواند کوچکترین شعله ای را به آتشی بزرگی مبدل کند و تاکنون اقدامات پیشگیرانه در برابر باد گرم چندان به چشم نمی‌خورد و هرساله با آغاز فصل زمستان و موسم این باد فصلی نبرد با آتش تیتر یک اخبار است ولی کمتر به زوایای دیگر آن می‌نگرند.

آتش سوزی سه روزه در جنگل‌های تالش از حوالی ظهر شنبه دوم دی ماه آغاز شده بود. بیشترین میزان آن مربوط به منطقه حفاظت شده لیسار و اطراف سایت جنگل هیرکانی ایران و آذربایجان به عنوان میراث جهانی یونسکو رخ داده و تا ظهر روز دوشنبه چهارم دی ماه در بخشهای کرگانرود و مرکزی ادامه داشته است. آتش سوزی هایی که سال گذشته نیز در همین محدوده رخ بود. بخشی از مسیر راه ییلاقی لیسار به سوباتان حدفاصل روستای زورمی و لتن پرد در درون جنگل ، روستای گول در کوهستان مشایخ، بالادست روستای داوان معروف به جنگل کاج پنادون، قارووی هره دشت جنوبی، گرده کوه شفقت محله جوکندان در بافر سایت جنگل هیرکانی و ریشکاژی کوچک در مرز بافر امسال برای دومین سال متوالی دچار آتش سوزی شدند. روستای گیجاو در جاده اسالم به خلخال، نارنجه دول و کله سرا بخش اسالم دیگر نقاطی هستند که هر ساله در آنها آتش سوزی تکرار می‌شود. هنوز مسوولان درباره علت آتش سوزی و عمدی یا غیرعمدی بودن آن خبری منتشر نکرده‌اند.

مسوولان پای کار نبودند

مهار آتش سوزی به عنوان یک بحران نیازمند مدیریت درست است. مسوولان محلی در این منطقه پای کار نبودند و به صورت میدانی وارد مهار بحران نشدند.علیرغم اعلام وضعیت نارنجی هواشناسی مدیران در تالش هم تنها بودند و از استان نیز درخواست کمک نکردند. طبق قانون مدیریت بحران هشدار رنگ زرد بحران با امکانات داخل شهرستان قابل مهار است و صدور هشدار وضعیت نارنجی نیاز به کمک در سطح استانی را طلب می‌کند. همین نکته در مهار آتش سوزی اخیر تالش نادیده گرفته شده بود. همین باعث شده بود تا مردم و قروقبانان خود را تنها حس کنند و این رویه نادرست باعث دلخوری هایی نیز شد.

مهار آتش با بیل

قروقبانان منابع طبیعی و مردم داوطلب برای خاموش سازی آتش سوزی از روش‌ها و ابزارهای ابتدایی برای این کار استفاده می‌کردند. خبری از دمنده نبود و همین کار را دشوار می‌کرد. بیل، داس چوب بری و شاخه های درختان تنها وسایلی بود که آنها در دست داشتند. تنها یک دستگاه کوله آب در اختیار قروقبانان دیده می‌شد.

کمبودها فقط به تجهیزات خلاصه نمی‌شد و نیروهای قروقبان بدون پشتیبانی در جنگل مشغول نبرد با آتش بوده‌اند. نیروهایی که حتی یک قمقمه آب یا یک بطری آب معدنی در دست نداشتند و گرسنه و تشنه با صورت‌های گداخته از گرمای آتش مشغول به کار بودند. نکته جالب اینجاست که نیروهای مردمی با امکانات بیشتری پای کار بوده و در ساعت‌های شب با نور چراغ قوه مسیر را روشن می‌کردند، داس در دست داشتند و … . تعدادی قروقبان نیز دچار مصدومیتهای جزئی از قبیل پیچ خوردگی پا، سوختگی مختصر شده‌اند.

یکی از قروقبانان درباره وضعیت موجود می‌گوید: سازمان به ما امکاناتی نمی‌دهد و برای این کار بودجه نیست. سه ماه است که حقوق هم نگرفته‌ایم و در شب یلدا را هم شرمنده خانواده مان بودیم. گرسنه و تشنه باید در جنگل باشیم. از آب چشمه بخوریم و از مردم و فعالان زیست محیطی کمک بخواهیم.

ناهماهنگی سازمان‌ها

آتش در جنگل‌های لیسار با شدت بیشتری ادامه داشته و حدود ۱۰۰ هکتار از این منطقه حفاظت شده طی این سه روز سوخته و درگیر شعله های آتش بوده است. نیروهای منابع طبیعی و آبخیزداری، حفاظت محیط زیست و نیروهای مردمی پای کار آمدند اما نبود مدیریت واحد و ناهماهنگی سبب شده تا آتش سوزی تا پایان روز نخست مهار نشود.

مشاهدات میدانی مردم روستای «زورمی» و خبرنگار حکایت گیلان نشان می‌دهد که حدود ساعت ۲۱ و ۳۰ دقیقه شنبه دوم دی ماه «شهرام گل‌خواه» فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی تالش از «رامین شیلاتی» رئیس اداره محیط زیست تالش و علی جعفری فرمانده یگان حفاظت این اداره انتقاد کرده و از وی خواسته است تا نیروهای محیط بان تنها نظاره گر مهار آتش و تصویربرداری نباشند و برای مهار آتش همکاری کنند. البته این اختلاف در همین جا پایان نمی‌یابد و در زمان استراحت، نیروهای اداره حفاظت محیط زیست تالش غذای شام خریداری شده یگان منابع طبیعی را هم می‌خورند که باعث دلخوری بیشتر می‌شود.

سیاست گذاری نادرست

اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری برای استان گیلان چهار مرکز مهار آتش سوزی پیش بینی کرده است و یکی از ین مراکز برای غرب گیلان در تالش ساخته می‌شود. این مرکز با گذشت حدود ۱۰ سال از آغاز ساخت و ساز پیشرفت فیزیکی ۹۵ درصدی دارد و سه میلیارد تومان دیگر نیاز است تا به بهره برداری برسد. هنوز رقم دقیقی از میزان هزینه های ساخت این مرکز اعلام نمی‌شود و مشخص هم نیست که چه زمانی به پایان می‌رسد اما گزینه خوبی برای بازدید مدریان استان گیلان است.

اینگونه که پیداست اداره کل منابع طبیعی گیلان سرمایه گذاری برای ساختمان سازی را به خرید تجهیزات مهار آتش سوزی و رسیدگی به نیروهای خود ترجیح داده است. تجهیزاتی مانند دمنده موتوری، کوله آب دستی و موتوری، لباس ضد آتش، آتش کوب، ماشین آلات آتش نشانی و تجهیزات در محیط کوهستانی، تانکر، خودرو و تجهیزات انفرادی تا اینجای کار در فهرست این اداره دولتی جایگاهی ندارد. این در حالی است که همین تجهیزات به مهار سریع آتش سوزی کمک شایانی می‌کند و از زیان‌ها می‌کاهد. سرانجام این سیاست به اینجا رسیده که جنگل‌ها می‌سوزند، تجهیزات نیست و ساختمان هنوز کامل نشده است.